Collectief leiderschap voor een structureel veiliger ontwerp-, bouw- en technieksector
Op 25 januari 2023 is het gedachtegoed van het programma Veiligheid in de Bouw gepresenteerd aan ruim 140 betrokkenen in de ontwerp-, bouw- en technieksector in X op de TU Delft Campus. Bouwend Nederland, Het Opdrachtgeversforum in de bouw, Governance Code Veiligheid in de Bouw, VNconstructeurs en NLingenieurs hebben hier de afgelopen twee jaar gezamenlijk aan gewerkt met het doel om structureel de integrale veiligheid van ontwerp, bouw en gebruik in de volle breedte van de ontwerp-, bouw- en technieksector te vergroten. Drie werkgroepen deelden hun resultaten op het gebied van: Regie op veiligheid, Borgen constructieve veiligheid en Versterken lerend vermogen. Er werd uitgebreid gesproken over de voorgestelde aanpak.
Het overgrote deel van de aanwezigen kon zich vinden in het gedachtegoed dat verwoord is in het Manifest Structureel Veiliger. Naast de vijf initiatiefnemers van het programma ondertekenden ook het Constructeursregister en Kennisportaal Constructieve Veiligheid het Manifest. “Door zich te committeren aan dit Manifest verklaren partijen dat zij ‘altijd veilig’ als uitgangspunt hanteren van ieders handelen in het bouwproces. Dit betekent dat ieder accepteert dat er vanuit veiligheidsperspectief gehandeld wordt in projecten, contracten en de activiteiten waarbij hij/zij betrokken is, daar zelf naar handelt en daar anderen op aanspreekt”.
Enkele deelnemers hebben na afloop van de conferentie ook direct symbolisch het gedachtegoed bekrachtigd met een handtekening. Wij roepen iedereen op om dat ook te doen, want er zal echt iets veranderen om te zorgen dat we veilige bouwwerken krijgen zonder ernstige ongevallen!
Documentatie
Alle deelnemers ontvingen vooraf een begeleidend schrijven en links naar het ontwikkelde gedachtegoed om zich in te lezen. Dit zijn de drie eindrapporten van de werkgroepen:
- Handelingskader Regie op veiligheid in het bouwproces
- Eindrapport Borgen constructieve veiligheid
- Eindrapport Versterken lerend vermogen
Verslag
Dit is de presentatie die plenair gegeven is. Hieronder beschrijven we de opbrengst vanuit de break-outsessies over de drie thema’s.
Bekijk ook het video- en fotoverslag van de conferentie.
De algehele afdronk van de break-outsessies is dat er onder de deelnemers breed draagvlak is voor de in onze aanbevelingen opgenomen rollen van Regievoerder Veiligheid (aan opdrachtgeverzijde), Veiligheidsaanspreekpunt (aan opdrachtnemerszijde) en (Chief) Safety Officer (op organisatieniveau). De deelnemers geven terug ervoor te gaan!
Op praktisch niveau is er nog een aantal vragen voor het vervolg:
- Kunnen we komen tot een vertaling van het handelingskader t.b.v. de kleinere opdrachtgevers en kleinbedrijf met aandacht voor proportionaliteit? En ook typen contracten, onderhoud/niet afgeschermde bouwplaatsen.
- Kunnen we komen tot een praktijkhandleiding die in taal en uitleg aansluit op de ‘werkvloer’ en die aangeeft hoe te sturen op complexiteit?
- Hoe komen we tot meer bestuurlijk draagvlak? Dit is essentieel voor de verankering in een organisatie.
- Hoe gaan we om met de spanning op functiescheiding?
- Kunnen we komen tot een ‘brevet van vermogen’? (kwaliteit, competenties en vaardigheden)
- Voorkom bureaucratie en verzwaring, ‘de pet op hebben’ werkt al.
Uit de break-outsessie kwam zeer veel herkenning en draagvlak voor de versterkte rol van de Coördinerend Constructeur. Er was niemand die principieel tegen is. Wel leefden er vragen over hoe een en ander dan precies werkt. Er is behoefte aan concretisering, onder andere op:
- Resultaatverantwoordelijkheid invullen voor werkzaamheden die je niet zelf uitvoert als Coördinerend Constructeur, hoe werkt dat dan?
- Versterkte aansprakelijkheid: hoe groot wordt die dan precies? Als dat niet concreet is, hoe weet ik dan of ik die kan/wil dragen?
- Mandaat t.a.v. deelconstructeurs; hoe regel je dat je daar invloed op hebt als jij ze niet zelf contracteert?
- Suggestie om onderscheid te maken tussen dit mandaat en het ‘escaleren’ op het moment dat de constructieve veiligheid daadwerkelijk in het geding is. Wie mag wat beslissen?
- Onderstreping van het belang om zaken in contracten goed te regelen.
Uit de break-outsessie bleek dat er veel draagvlak is voor het versterken van het lerend vermogen.
Over de aanbevelingen rond leiderschap kwamen mooie voorbeelden voorbij waaruit duidelijk werd dat het tonen van kwetsbaarheid en lef om je uit te spreken belangrijk is. Er wordt naar de top van organisaties gekeken voor het goede voorbeeldgedrag hierin.
Voor wat betreft het inrichten van een Veiligheidsplatform voor het melden, analyseren, interveniëren en monitoren van onveilige situaties en ongevallen gaven deelnemers aan het idee voor een platform goed te kunnen relateren aan bestaande initiatieven op dit vlak. Veelal zijn dat initiatieven die beperkt blijven tot een specifieke branche of organisatie. Er zijn bredere initiatieven bekend, soms alweer gestopt, of het commentaar is dat onderhoud en vindbaarheid te wensen overlaat.
Naast een sterke behoefte aan het breed delen van leerervaringen en kennis zijn vragen die opkwamen dan ook: waarom gaat dit wél werken, waar wordt het belegd, hoe passen bestaande initiatieven hierin, wie gaat het betalen?
Ook zijn er partijen die aan hebben gegeven dat het vanuit afbreukrisico of juridische consequenties soms lastig is om buiten de eigen organisatie informatie over voorvallen of incidenten te delen.
Tips gaan veelal over het aantrekkelijk en toegankelijk maken van het platform. Mensen moeten er naartoe willen, omdat het iets oplevert, gemakkelijk hanteerbaar en vindbaar is. Belangrijk is dat het melden vertrouwd kan en dat er een deskundig oordeel en advies volgt.
